Logopedia w pigułce – przyczyny wad wymowy

Logopedia w pigułce – przyczyny wad wymowy

PRZYCZYNY WAD WYMOWY

1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego: nieprawidłowa budowa języka, podniebienia, wady zgryzu, anomalie zębowe, przerost trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, przerost śluzówki nosa.
2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów artykulacyjnych: brak pionizacji języka, niska sprawność języka, warg, żuchwy.
3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu: niedosłuch, wybiórcze upośledzenie słuchu, zaburzenia słuchu fonematycznego.
4. Nieprawidłowe funkcjonowanie Ośrodkowego Układu Nerwowego: zaburzenia analizy i syntezy słuchowej, zaburzenia słuchu mownego i kinestezji artykulacyjnej.
5. Czynniki psychiczne: brak zainteresowania mową innych, odczuwanie własnej artykulacji jako czynności męczącej i sprawiającej trudność.
6. Czynniki społeczne: ujemne wpływy środowiska w postaci złych wzorców językowych, nieprawidłowych postaw, niewłaściwej atmosfery i stylu wychowawczego.
7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka.

Najczęściej występujące zaburzenia mowy, będące wskazaniem do skierowanie Pacjenta

na terapię logopedyczną:

–   DYSLALIA

–   AFAZJA

–   DYZARTRIA

–   DYSLEKSJA

–   JĄKANIE

DYSLALIA to zaburzenia wymowy jednego, kilku bądź wielu dźwięków przejawiające się ich deformowaniem, zastępowaniem lub opuszczaniem, co powoduje, że w efekcie powstają brzmienia odbiegające od ogólnie przyjętej normy fonetycznej). Dyslalia jest najczęściej występującym zaburzeniem mowy u małych Pacjentów

Rodzaje dyslalii:

– sygmatyzm (seplenienie) – nieprawidłowa realizacja głosek dentalizowanych, które w zależności od miejsca artykulacji dzielimy na trzy grupy: głoski syczące (S, Z, C, DZ), szumiące (SZ, Ż, CZ, DŻ) i ciszące (Ś, Ź, Ć, DŹ)
– rotacyzm (reranie) – nieprawidłowa wymowa głoski R
– kappacyzm – zaburzona wymowa głosek: K, K’
– gammacyzm – zaburzona wymowa głosek: G, G’
– lambdacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski L
– betacyzm – nieprawidłowa artykulacja głoski B i/lub P
– mowa bezdźwięczna – brak realizacji spółgłosek dźwięcznych i zastępowanie ich odpowiednikami  bezdźwięcznymi (np: B-P /balon-palon/, D-T /daj-taj/)
– rynolalia (nosowanie) – głoski nosowe (M, M’, N, N’, Ą, Ę) wymawiane są jak głoski ustne i odwrotnie – ustne z poszumem nosowym
– dyslalia całkowita (bełkot) – nieprawidłowa artykulacja kilku, a nawet kilkunastu głosek co powoduje, że mowa staje się niezrozumiała

Przykładowe formy wadliwej realizacji głosek: deformacja (np: seplenienie międzyzębowe – w trakcie mówienia język wychodzi poza zęby), substytucja (np: zamiana SZ-S /szafa-safa/, R-L /rower-lowel/, K-T /kot-tot/), elizja (opuszczanie głosek, np: ryba-yba)

AFAZJA  jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności mówienie i/lub rozumienia mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności, wywołana w następstwie organicznego uszkodzenia Ośrodkowego Układu Nerwowego (przyczyny afazji: udar mózgu, zapalenie mózgu, urazy czaszkowo- mózgowe, guzy mózgu)

Rodzaje afazji:

* afazja motoryczna (ruchowa, nadawcza) – prawie całkowity brak zdolności do mówienia przy zachowanej zdolności do rozumienia mowy

* afazja czuciowa (sensoryczna, odbiorcza) – trudności w rozumieniu mowy przy zachowanej zdolności do mówienia

* afazja amnestyczna – wybiórcze zaburzenia nazywania przedmiotów

* afazja całkowita – utrata zdolności mówienia i rozumienia wypowiedzi słownych

DYZARTRIA – zniekształcenie dźwięków mowy lub niemożność ich wytwarzania w wyniku uszkodzenia ośrodków i dróg unerwiających narządy mowne (artykulacyjne, fonacyjne, oddechowe).

DYSLEKSJA – specyficzne trudności w czytaniu i  pisaniu, które rozpoznaje się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym.

JĄKANIE – zaburzenia płynności mowy (rytmu i tempa) przejawiające się skurczami mięśni artykulacyjnych, fonacyjnych i oddechowych

PRZEPROWADZENIE BADANIA LOGOPEDYCZNEGO

1. Wywiad z rodzicem (przebieg ciąży i porodu, ilość punktów w skali Apgar, przebyte choroby i rozwój psychomotoryczny dziecka).
2. Badanie budowy narządów mowy i ich sprawności (warg, języka, żuchwy, podniebienia).
3. Sprawdzanie wymowy głosek w izolacji, sylabach, wyrazach i zdaniach.
4. Sprawdzanie słuchu fonematycznego.
5. Nazywanie przez dziecko uogólnień, czynności i kolorów.
6. Orientacja w przestrzeni i schemacie własnego ciała.
7. Układanie przez dziecko historyjki obrazkowej.
8. Sprawdzanie mowy spontanicznej (rozmowa z dzieckiem).
9. Postawienie diagnozy.

Materiał dla „porady 40 – latki ” przygotowała Pani mgr Agnieszka Zuterek-Gałązka
(logopeda)